33. Wat vooral opviel tijdens een jaar Brazilië

De blog is opgezet om de achterblijvers in Nederland op de hoogte te houden van ons reilen en zeilen hier in Brazilië. Soms krijg ik vragen van lezers die op onze blog stuiten terwijl ze op zoek zijn naar informatie over het emigreren naar Brazilië.

Voor de mensen die de de blog vooral lezen om het land om welke reden dan ook beter te leren kennen heb ik onderstaande waarnemingen opgetekend. Mocht je willen emigreren dan hoop ik dat deze ervaringen je bij je besluit en/of opstart kunnen helpen.

Land
Brazilië is enorm groot. Ik heb er slechts een fractie van gezien en dan nog maar in 5 van de in totaal 26 staten. Ik zal me derhalve vooral beperken tot de regio van São Paulo.
Hoewel São Paulo een (warm) zeeklimaat heeft heb ik het toch meer als landklimaat ervaren hier in de regio van Ibiuna. In de zomer is het er behoorlijk heet en in de winter wordt hier bijna de 0 graden bereikt  ’s nachts bij heldere hemel in de winter. Vooral de kou dit jaar was voor mij een openbaring. Huizen zijn niet op gebouwd op de kou en ik kan alleen maar een voorstelling maken van hoe mensen buiten de stad  ingepakt de avond en de nacht doorbrengen. In de winkels in de stad of het dorp, die meestal een open entree hebben, heeft het personeel in ieder geval vaak een jas en handschoenen aan.  Dat heeft niets te maken met welk klimaat je gewend bent: deze Nederlander zou in die omstandigheden hetzelfde doen.

Economisch is het land duidelijk in opkomst. Nu is er crisis maar ik verwacht weer flinke groeicijfers vanaf 2019. Helaas komen de vruchten van die economische groei ook dan niet ten goede aan de (erg) brede onderlaag. Die moeten nog vaak sappelen om de maand door te komen met een minimumloon van omgerekend zo’n 250 euro.  En laat het hier maar even meteen gezegd zijn dat de gemiddelde Braziliaan zeer hard moet werken om de eindjes aan elkaar te knoppen, laat staan om een kind te laten studeren.

Om een beeld te geven van de koopkracht hiervan hanteeer ik zelf 1 Euro = 2 Real ; terwijl de omrekenkoers voor de Braziliaanse Real nu 1 Euro voor 3,6 Real is. Sommige producten zijn hier in Real even duur als in Nederland in Euro. Dat geldt vooral voor basisproducten als fruit, vlees, openbaar vervoer en de huur van een huis.  Luxe goederen aan de andere kant kosten in Real al gauw een factor drie tot zes keer de prijs in Euro in Nederland: auto’s, PC’s, wijn, etc. Voor een groot deel komt dit door de import-heffingen. Tussen deze twee uitersten in zitten zaken als melk, brood, schoolspullen, benzine, huizen en huishoudeljike artikelen. Op basis van ons consumptief gedrag in de drie genoemde groepen kom ik grofweg op een besteding van twee Real voor elke Euro. Dit klinkt wetenschappelijker dan het is: een schatting dus. Maar gezien het budget dat we maandelijks kwijt zijn voor een versoberde levensstijl klopt het wel voor ons.

Mensen
De mensen in Brazilië zijn echt. Maar laat ik dat vooral even toelichten voordat andere volkeren zich tekort gedaan voelen. Gesproken over diversiteit in volkeren: Brazilië is een echte melting pot. Hier in Ibiúna tref je veel aziaten en in het zuiden van Brazilië veel mensen van Arische komaf. In de grote steden is de mix minstens even gevarieerd als in Amsterdam. Discriminatie is hier helaas bijna een dagelijks onderwerp op tv.

Mannen zijn er macho’s met alles wat erbij hoort: bijvrouwen, huiselijk geweld en trots.  Trots op zichzelf op hun familie en hun land. Wees voorzichtig als je een litanie aan klachten hoort . Men klaagt over van alles en nog wat. Je hebt de neiging er glorieus in mee te gaan, maar op een moment gaat de trots weer de boventoon voeren en kun je met je aanvullend commentaar over bijv. het land de mensen tegen je in het harnas jagen.

En daar waar de doorsnee Nederlands man nog wel een veinst druk bezig te zijn doet de Braziliaans totaal geen moeite te verbergendat hij uren bezig is oraal lucht te verplaatsen of met inverse telekinese (het visueel tot zich nemen van verplaatsingen in de naaste omgeving).

Vrouwen zijn er erg vrouwelijk: multi-tasking en verantwoord. Zij besteden relatief veel  aandacht aan het uiterlijk. In de meeste huishoudens is de rol van de vrouw dominant.

Zowel mannen als vrouwen zijn erg communicatief. Het valt me daarbij op dat bijv. willekeurige gasten “uit het volk” op tv vaak goed gebekt zijn en erg bewust van de camera. Overigens is mijn mening over Braziliaanse TV niet gewijzigd. Elk woord hierover…

In de dagelijkse omgang zijn Brazilianen vaak gericht op de korte termijn. Is het een luxe om te investeren in lange termijn zoals ik dat gewend ben in Nederland?  Denken aan de lange termijn, aan de handelsrelatie, aan de doelstelling voor het volgend jaar , aan het milieu….?  In Brazilië dien je bijv. in het dagelijkse zakendoen ermee rekening te houden dat men gaat voor de order van vandaag en niet voor de omzet uit een landurige zakenrelatie.

Brazilianen hebben een ongelofelijk geheugen voor gezichten. Natuurlijk speelt het feit dat we een “peper en zout stel zijn uit Holland” een factor. Maar het viel me al meerdere malen op dat winkelpersoneel na een half jaar nog precies wist naar welke producten onze belangstelling uitging.

Eten heeft een speciale plek in het hart van alle Brazilianen. Een praatje over eten kun je altijd beginnen.   Kopen, bereiden en eten van voedsel  en drank zijn dankbare onderwerpen. Ook als de culinaire hapening zich in een afronde fase bevindt kun je schaamteloos en moeiteloos een gesprek starten over het menu van de volgende dag(en).

Taal
Alhoewel mijn portugese idioom redelijk op orde is heb ik wel het gevoel dat de Braziliaan zich graag aanpast om de gringo het niet al te moeilijk te maken. Ik wou dat in officiële stukken dezelfde voorkomendheid zou worden betracht. Voor mij zijn ze soms nauwelijks te begrijpen.
Portugees is te leren. Met wat andere talen in de broekzak is het een stuk makkelijker – kun je dingen makkelijker herleiden. Houdt wel rekening met een groot aantal woorden met een dubbele betekenis. Praten als een Braziliaan neemt echter wel de nodige jaren.

Vervoer
Om op zijn Hollands te beginnen:  openbaar vervoer is niet al te duur. Voor omgerekend € 1,50 brengt de bus je soms wel 30 km ver. Met de metro kun je voor 1 eenheid (€ 1,00) de hele stad door-crossen. Aan de andere kant vind ik de tarieven voor taxis en luchtvaart aardig op europees peil.
Over lange afstanden wordt in Brazilië ook vaak gereisd met luxe bussen van particuliere ondernemingen. Die tarieven zijn wel weer aantrekkelijk.
De kwaliteit is helaas niet altijd optimaal. In de stad (São Paulo) zijn de voertuigen up-to-standard. Vaak voorzien van airco, goede stoelen, gehandicapten-faciliteiten, etc.  Hetzelfde geldt voor de metro-voertuigen. Met name in de spitsuren zijn de bussen en metro vaak overvol.

In de kleine dorpen wat verder buiten de grote stad is het vaak veel minder gesteld met de kwaliteit. Oudere bussen, soms met gebreken, rijden over onverharde wegen. Als het regent glijdt de bus soms een paar meter lateraal over de weg.
Dan blijft over het rijgedrag van de bus-chauffeurs. In de stad lijkt het wel of er een wedstrijd gaande is: Welke chauffeur kan de meeste mensen om laten vallen door bruusk te remmen. Bij het instappen gaat de bus rijden als de laatste passagier de benen binnenboord heeft. Jong en oud heeft dan moeite om (liefst) met gepast geld te betalen en een weg te zoeken naar een vrije plaats. Petje af voor de ouderen die dit traject binnen de bus vaak schijnbaar moeiteloos afleggen. Het kost mij af en toe de nodige moeite.
In het kleine dorp waar we wonen wordt er nog netjes gewacht met wegrijden tot dat de ingestapte passagiers plaats hebben  genomen en roepen we nog netjes “bedankt” en “tot ziens” als we uitstappen.

Betalingsverkeer
Iets waar ik nog steeds niet helemaal aan gewend ben is de wijze waarop rekeningen betaald worden. Voor repeterende betalingen kent men wel de automatische afschrijving, maar omdat de gemiddelde Braziaan op het eind van het salaris nog wat maand over heeft wil men zelf de controle houden over de datum dat de factuur betaald wordt. Dat gaat met behulp van zogenaamde boleto’s.
Dat zijn betaalaanwijzingen met veel nummers (soms wel meer dan 40 digits lang) en een streepjescode. Er staat meestal een geldigheidsduur opgedrukt en de boete en rente die geldt bij te late betaling. Soms kun je voor een beperkte tijd nadat de geldigheidsduur verstreken is alleen bij de bank van de uitgever van de boleto betalen.
Indien de geldigheidsduur verstreken is kun je bij de leverancier van de boleto een nieuwe aanvragen en gelukkig kun je dat nu vaak ook via internet. Nu met de camera van je telefoon kun je de streepjescode lezen en binnen 1 minuut betalen, anders men je gedoemd de circa 45 nummers in te tikken.  Boleto’s worden ook gebruikt voor eenmalige betaligen voor bijvoorbeeld aankopen via internet.

Aan de andere kant, strikt gescheiden van de betalingen van de rekeningen, vind je de “transfers” ofwel het (elektronisch) overmaken van geld. Dan blijkt nog meer hoe de banken verzuild zijn. Als je geld overmaakt naar een begunstigde bij de zelfde bank gebruik je soms (afhankelijk van welke bank jezelf hebt) de ene adreslijst en betaal je geen kosten. Zit de begunstigde bij een andere bank dan gebruik je een andere adreslijst en betaal  je kosten (omgerekend een paar euro). Bij de gegevens van de begunstigde vermeld je altijd naast de naam en rekening nummer ook de adresgegevens , het bsn-nummer (cpf) en het nummer van het kantoor van de bank.
Zelfs het gebruik van het IBAN in Nederland is gebruikersvriendelijker. In ieder geval kun je stellen dat het techisch en soms protectionistisch gedreven is. Maar het technische vind je op meer terreinen terug. In welk ander vertaal je “netnummer” met DDI en tref je Frame Relay aan op de omslag van een telefoongids voor de gewone burger?  In Nederland zijn deze termen herkenbaar voor de netwerkspecialist en niet voor de leek. En om bij de banken te blijven: een automatische afschrijving heet hier “debito automatico” ofwel een automatische debet-afschrijving. Dat is debet, geredeneerd vanuit de bank, en niet vanuit de klant.

Slotwoord
Natuurlijk is er nog veel meer te vertellen over de zaken die opvallen in Brazilië. Wat ik hier beschreven heb was voor mij het meest in het oog springende, zonder al te veel in herhalingen te vervallen. Want natuurlijk is hier de corruptie, maar daarover heb ik al een en ander geschreven.

Ik hoop hiermee een gevoel te hebben gegeven van het dagelijkse leven in dit fascinerende land. Volgende keer hoop ik voor mensen, die zelf de stap naar dit land overwegen, wat handige tips te geven op basis van mijn eigen ervaringen in de overstap. Daarna hervat ik weer onze dagelijkse besognes in Ibiúna en omgeving.

 

4 thoughts on “33. Wat vooral opviel tijdens een jaar Brazilië

  1. Twee nummers 32… De autist in mij protesteert 🙂

    Aan iedereen die dit leest: Fijne feestdagen en een voorspoedig 2017 toegewenst, zeker aan de mensen die wat verder weg zijn. Hans, Rose, op een voorspoedig 2017!

  2. Weer 32 ?? Ik dacht al wat gaan we langzaam. Goed zo Kees, blijf kritisch.
    Maar vooral ook de beste wensen en fijne dagen ook voor jullie familie.

    groetjes,
    Hans en Rose

  3. Hallo Hans,

    bij toeval je webblog ontdekt. Ik lees dat het je daar na een jaar Brazilië prima bevalt. Daar ben ik blij mee. Als pensionada vermaak ik me inmiddels prima. Het gaat jullie goed daar in Brazilië.

    Groeten,

    Jacques

    • Hallo die Jacques , wat leuk! Jij googlet vast ook wel eens om je nieuwsgierigheid te bevredigen van “hoe zou het ook zijn met ….”. Of via linked-in. Maar inderdaad tot volle tevredenheid gevlucht, weg van die lange Hollandse winters. Jij bent inmiddels ook met pensioen begrijp ik , maar stil zitten zal er niet bij zijn voor jou. Het ga je goed Jacques. Groet Hans

Laat een antwoord achter aan Kees Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *