Deze blog is opgezet om de familie en onze vrienden en kennissen in Nederland op de hoogte te houden. De site is ook gevonden door mensen die zich willen voorbereiden op een eigen overtocht. Via de mail heb ik al enkele vragen beantwoord. Ik heb een lijstje gemaakt van de onderdelen waarvan ik denk dat ze interessant kunnen zijn voor emigranten en dit verwerkt in deze blog. De blog zal vast niet compleet zijn. Als ik voor de hand liggende zaken vergeten ben hoor ik dat graag. Houd overigens in gedachten dat veel zaken ik ook maar voetstoots heb aangenomen. Het devies is: indien belangrijk of indien in twijfel dubbelcheck de gegevens.
Achtereenvolgens komen aan de orde:
- gronden waarop je als Nederlander kunt verblijven
- de start van het proces voor je verbijfsvergunning
- hoe kun je in Brazilie andere belangrijke documenten verkrijgen (RNE en CNH) ?
- hoe gaat de verhuizing in zijn werk?
- huisvesting
- geld , banken, bankrekeningen en facturen
- vervoer
- belasting
- tv, telefoon en internet
Verblijfsgronden
De belangrijkste gronden waarop je in Brazilië kunt permanent verblijven zijn die van familie en werk. Familie houdt in de meeste gevallen in dat je Braziliaanse kinderen hebt of een echtgeno(o)t(e) met een Braziliaans paspoort. Verblijf op basis van werk ligt het het meest voor de hand dat dat gebeurt in opdracht van een Nederlandse werkgever met vestigingen in Braziië. Er gelden officieel schaarste-regels voor functies waar in Brazilië zelf weinig expertisie is maar ik weet niet hoe zeer de overheid deze toepast bij het verstrekken van een werkvergunning en verblijfsvergunning.
Andere gronden betreffen onderzoekers , inversteerders, managers van buitenlandse banken in Brazilië en managers en medewerkers van NGO’s.
Voor de meeste aspirant-emigranten zal gelden : VIPERÂ (Permanent Visum)
Tijdeljike toegang zoals voor bijvoorbeeld studenten laat ik hier buiten beschouwing. Wil je het precies weten dan verwijs ik naar de site die het Braziliaanse consulaat in Rotterdam gebruikt. http://roterda.itamaraty.gov.br . Deze is slechts gedeeltelijk ook in Engels beschikbaar. Op deze site maak je ook je afspraken voor de gesprekken op het consulaat en het afhalen van de bebodigde documenten en vergunningen.
Benodigde documenten
Voor je uiteindelijke doel – het verkrijgen van een permanent visum – doorloop je een heel proces. In dit proces zullen de volgende documenten gevraagd worden:
- verklaring van geregistreerd partnerschap of huwelijk (indien VIPER reunião da familia / VIPER family reunion van toepassing is)
- paspoort
- pasfoto’s
- verklaring omtrent gedrag van de Nederlandse overheid (VOG)
- een afdruk van je aanvraag via internet bij het Braziliaanse ministerie voor externe relaties.een verklaring over de verantwoordelijkheid die de Braziliaanse staatsburger (je partner) neemt voor degene hij of zij het land binnen loodst.
Voor een huwelijks/partner verklaring zul je een vertaling moeten laten opmaken. Als er geen engelstalige beschikbaar is door de uitgever zul je door een beëdigd tolk/vertaler het in het Portugees (of wellicht ook in het Engels mogelijk) laten opstellen.
Van veel van de genoemde documenten wordt door het consulaat een gelegaliseerd document gemaakt dat geaccepteerd wordt door gebruikers in Brazilie. Denk daarbij aan de Federale Politie en het Ministerie van externe relaties.
Vraag bij het consulaat welke volgorde dient te worden aangehouden in de processtappen van origineel document , legalisatie en vertaling. Overigens: documenten en legalisaties kosten geld.
Via het consultaat kan ook een CPF worden aangemaakt. Het Nederlands equivalent is het SoFi nummer ofwel Burger Service Nummer. Dit CPF is noodzakelijk voor veel activiteiten in Brazilië maar het wordt ook gevraagd bij het regelen van de verhuizing van je spulletjes. Ik kreeg overigens geen pasje met een CPF nummer maar een print van de oplevering van het nummer door het ministerie van Financiën (Fazenda). Je kunt later in Brazilie bij de site van dit ministerie een afdruk laten printen in het formaat van een pasje en dit plastificeren.
Eenmaal in Brazilie dien je je te melden bij de Federale Politie (FP). Maak bij de site van de dependance van de staat/stad waar je gaat wonen een verzoek aan en agendeer een bezoek. Bij dit bezoek worden vingerafdrukken genomen en een protocolo opgesteld (een papier met een nummer van het proces voor je verzoek). Zorg voor een foto met witte (dus niet grijze) achtergrond en zonder eventuele bril. Er gelden ook specifieke maten waarmee je gezicht op het fotopapier worden gezet.
Bij de vestiging van de FP van São Paulo was er een fotograaf net buiten het gebouw die dat natuurijk feilloos doet.
Vergeet ook niet geld mee te nemen. Dit is op de site van de FP wel terug te vinden. Maar er golden voor mij twee bedragen. De snelle lezer gaat waarschijnlijk uit van 1 bedrag. Ik betaalde ongeveer 270 Real in totaal bij de FP.
Zoals gezegd loop je met een protocolo het gebouw uit met de toezegging dat men binnen drie maanden gaat melden dat je RNE klaar is. Een RNE is een registratiepas (identiteitsbewijs) van buitenlanders die in Brazilië woonachtig zijn. Echte Brazilianen hebben een RG ; buitenlanders hebben een RNE.
Omdat ik binnen Brazilie verhuisde moest ik toch naar de FP om dit door te geven; ik kon meteen de RNE meteen meenemen. Les 1: de pas was binnen twee weken klaar. Les 2: men geeft niet door dat de pas klaar is. Wel aardig om te zien dat hele etages van de FP bevolkt wordt door ingehuurde krachten van ….. Randstad.
Het nummer op het protocolo is (in ieder geval bij mij) je definitieve nummer dat later op de pas komt. Dat kun je dus snel gebruiken voor het aanvragen van je vaste telefoon bijvoorbeeld.
Rijbewijs
Je Nederlandse rijbewijs is 6 maanden geldig in Braziie. Niet elke agent weet dit overigens. Daarna heb je een Braziliaanse versie nodig: het CNH. Bij de Detran (zeg het RDW) dien je dat tijdig aan te vragen, want de doorlooptijd is drie maanden. Je start daar de aanvraag met een bezoek bij de lokale vestiging dat je via de landelijke site van de Detran agendeert. Met wat papier in de hand breng je een bezoek bij de arts voor een ogentest en bij een psycholoog voor…. ik weet het niet. Voor mij was het een test voor je psychologische stabiliteit. Buiten andere testen mocht ik in een opgegeven tijd enkele A4-tjes kleine streepjes turven. Enfin. Met de stempels van de genoemde doktoren start de Detran je aanvraag. Ze geven je na drie maanden een nieuw papiertje (CNH) met daarop de rechten van je Nederlandse rijbewijs. Ze kunnen dit omdat je de tekst van het Nederlandse roze papier door een beëdigde tolk/vertaler hebt laten vertalen.
Je hoeft in tegenstelling tot andere informatie over dit onderwerp geen Nederlands rijbewijs in te leveren.
De verhuizing
Voor de verhuizing hebben we een Braziliaanse onderneming in de arm genomen. Die bleek voor ons het goedkoopst. Wij hebben de keuze gemaakt voor een gedeelde container (LCL ) omdat we maar 6,2 m3 verscheepten. LCL was voor ons overigens nauwelijks goedkoper dan een eigen container (FCL) , hier had misschien meer onderhandelingsruimte in gezeten. Achteraf nog 400 Reais van de prijs afgekletst maar je positie achteraf is natuurlijk zwakker.
Ondanks dat er weinig gebroken is van de huisraad was wel duidelijk te zien dat de dozen het aardig te verduren kregen. Er worden nogal wat dozen op elkaar gestapeld en de onderste(n) kunnen door de druk in elkaar worden geperst. Zorg dus voor stevige dozen.
Volgens de verschillende bedrijven die offerte uitbrachten voor de verhuizing is Brazilië een van de duurste landen (zo niet het duurste land) om naar te verhuizen.
Onze verhuizer had de strategie om de Braziliaanse douane te laten weten dat we de verhuizing op eigen gelegenheid uitvoerden. Dat zou helpen om de spullen er snel door heen te loodsen. Of anders gesteld “packed by owner”” en “shipped by freighter” kan ervoor zorgen dat de vracht in quarantaine wordt geplaatst , met de bijkomende kosten en doorlooptijden.
Dat betekent dan wel een bezoek aan de douane om toe te lichten wat er allemaal in de dozen zit. Les 3: met een korte broek of bermuda kom je hier niet in. Zorg voor een lange broek.
Gelukkig was er voor ons geen doos-inspectie en ook wilde men niet aan de hand van de inventarislijst een berekening maken van de import-waarde en de heffing die ik zou kunnen betalen. Een geluk voor ons maar het betekent wel dat ik hier niet kan aangeven waarover eventueel een heffing berekend had kunnen worden. Waar houd persoonlijke bezittingen op en waar begint handelswaar?
In ieder geval genoeg aanknopingspunten om de partij waarmee je in zee gaat voor de verhuizing goed te bevragen. Wij betaalden in totaal 3500 Reais voor inklaring en opslag in de haven. Die komen dus bovenop de kosten van de transporteur voor door-to-door delivery. Voor ons zo’n 4000 Euro. De goedkope Real van eind 2015 heeft hier ons een beetje geholpen.
Huisvesting
Wij hadden bij vertrek al besloten dat we een huis wilden laten bouwen. Dat hield wel in dat we een tijdelijke woning moesten betrekken voor de duur van de bouw van het nieuwe huis. In de regio waar we wilden vestigen was niet veel aanbod van huurhuizen. Het is ons toch gelukt om een 3-kamer woning te vinden die we na een jaar konden opzeggen. Alle contracten die we hebben gezien golden voor drie jaar. Slechts enkele hadden een clausule die het mogelijk maakt boetevrij op te zeggen na 12 maanden.
In Brazilie zijn er nogal wat vrijheidsgraden. Je kunt alles gereguleerd doen – of niet.
– Kopen van een stuk grond met alle officiele papieren – of niet
– Bouwen van een woning starten met alle vergunningen – of niet
– Een woning bezitten met alle vergunningen – of niet
– Bebouwde waarde opgeven voor de OZB (IPTU) – of niet
Het is aan je eigen beoordeling hoe je hier mee omgaat. In een aantal gevallen is het mogelijk om achteraf een vergunning te vragen en te krijgen voor een woning waarvan de bouw niet met een vergunning is gestart. Je vraagt dan een zogenaamde conservação bij de gemeente. Het zal duidelijk zijn dat de aanvraag van zo’n conservação niet tot een vergunning leidt als de grond en/of het huis niet aan de voorschriften voldoet.
Het is overigens niet ongewoon ongereguleerd te wonen. Hele stadsdelen en winkelcentra worden ongereguleerd gebouwd/gehouden. Het is maar de vraag welk risico je wilt lopen op handhaving door de overheid.
Als het goed is betaal je in elk geval OZB (IPTU) aan de gemeente. Woon je in een zogenoemde “condomÃnio ” dan betaal je ook de servicekosten voor de lokale voorzieningen. De tarieven voor beide lasten kunnen variëren. Aan het strand betaal je meer IPTU dan in het binnenland. In een condomÃnio met een hoge servicegraad zul je ook een hoger bedrag per maand aan service-kosten kwijt zijn.
Voor de rest ben ik niet op bijzonderheden gestuit. Een opletpunt blijft de waterafvoer. Let bij de aanschaf van je rond en de bouw van het huis goed op waar het regenwater vandaan gaat komen en waar het naar afgevoerd word. Het zou zonde zijn als je in een nieuw huis bij het eerste regenseizoen je inventaris op pootjes moet zetten. Â Een ander punt van belang is dat je checkt dat bij elke belangrijke aankoop van bijvoorbeeld een huis of een auto alle heffingen en rekeningen betaald zijn door de vorige eigenaar. Boetes die kleven aan de auto, rekeningen van de nutsvoorzieningen en de belastingen van een huis….. je neemt deze schulden namelijk over bij de aankoop van de auto of van het huis. Het betaalgedrag voor sommige van deze lasten is slecht ondanks dat er bij wet mogelijkheden zijn voor de schuldeiser om het huis te verkopen ter kwijting van de vorderingen. Accepteer ook geen side letter waarin de verkoper zich verplicht die schulden als nog te voldoen.
Geld, banken, bankrekening en facturen
Er zijn een vijftal grote nationale banken: Banco de Brasil , Caixa , Bradesco , Itaú en Banco Santander. Voor de degene die in dit rijtje HSBC mist; die is eind 2016 deels over gegaan in Bradesco.
Typisch onderscheid met een Nederlandse bank is dat je een rekening hebt bij een vestiging. Dus altijd een vestigingsnummer én een rekeningnummer vermelden.
Banking is verre van gebruiksvriendelijk. Er zijn nogal wat keuzes te maken; en keuzes hebben gevolgen. Bijvoorbeeld: maak je geld over naar iemand bij de zelfde bank , dan betaal je geen kosten voor een transfer en heb je een andere begunstigde lijst (zeg maar favorieten) en gelden er andere limieten van de hoeveelheid geld die je per dag kunt overmaken. Van die dingen ja,…. van die dingen.
Geld voor langere tijd wegzetten kan op verschillende manieren. Vaste rente, variërend op basis van inflatie, gekoppeld aan een levensverzekering, een spaarrekening gebaseerd op basis van de onroerend goed markt , etc. Vraag goed naar looptijd en de gevolgen bij het vervroegd opnemen (voor het verstrijken van de bedoelde termijn). Men kan administratiekosten rekeningen maar ook kan de belasting een belangrijk deel van de genoten rente opeisen. Intrigerend detail is dat de bank zelf vaak opgave doet aan de belasting van de rente en soms ook geld inhoudt voor afdracht van de belasting.
Geld overhevelen van Nederland naar Brazilië is voor de gemiddelde bank-employee (ook voor de toegewezen account manager) een nieuw onderwerp.  Al het geld gaat via de centrale bank van Brazilië naar de afdeling “Cambio” van je bank. Voor een groter bedrag een rekening betalen bleek geen probleem al valt dat niet altijd zonder meer meteen vrij op de rekening van de begunstigde. Een bedrag tot 3000 US-Dollars over maken naar je eigen rekening is ook geen probleem. Daarboven verwacht men een verklaring van de herkomst van het geld. Dat kan zijn een bewijs van de verkoop van je huis in Nederland of een bewijs van de uitkering van een koopsompolis. Dat alles wel in een, voor de Braziliaanse geschoolde employee, begrijpbare taal: Engels, Portugees of Spaans.
Van elke Euro die op deze wijze in Brazilië binnen komt rekent de bank een percentage, volgens mij komt dit bedrag ten gunste van de Braziliaanse Centrale Bank.
Facturen betalen kan in Brazilië een dagtaak zijn, omdat per factuur een zogenaamde boleto met streepjecode wordt uitgegeven. Daarmee kun je naar een bank of een vestiging van een winkel-keten. Daar scant men de boleto en int men het geld voor de uitgever/begunstigde. Meestal heeft de boleto een verloopdatum. Na de verloopdatum betaal je rente en een boete of dien je een nieuwe boleto te laten maken met een hernieuwde verloopdatum. Dan kan het  overigens zijn dat je evengoed rente en/of een boete betaalt. Als je pech hebt staan er twintig of veertig mensen vóór je in de rij en is een wachttijd van een uur niet ongewoon. Gelukkig kun je tegenwoordig met je mobiel de streepjescode van de boleto scannen en meteen betalen. Zorg dus dat je zo snel mogelijk geëquipeerd bent met een geschikte bankrekening.
Bij een bankrekening hoort een credit card. Het gebruik ervan wordt gestimuleerd door de bank. De afrekening gebeurt niet zoals in Nederland met een automatische afschrijving maar met een factuur. Die kun je betalen – of niet.Op de factuur staat een minimum bedrag dat je moet betalen. Betaal je minder dan het totaalbedrag dan komt het restant in een krediet. Daarover betaal je op jaarbasis 440%. Heren van der banken: uw incentives zijn perverse prikkels en brengen uw klanten in problemen.
Gezondheidszorg
In Brazilië is niet alleen de funding van de zorg gescheiden in particulier en openbaar. Ook de consults , specialisten en de behandelingen zijn gescheiden. Wat ik kan waarnemen is dat in ieder geval de kwaliteit van de openbare zorg flink achteruit is gehold vanwege de crisis. Nog langere wachttijden, afgeraffelde consults, beperkte (technische) hulpmiddelen, etc. Van de particuliere sector hoor ik hier in de buurt geen alarmerende geluiden. Zelf heb ik nog geen zorgverzekering hier – die is niet verplicht. Een eerste verkenning van de kosten leert dat de premies aardig op kunnen lopen naar gelang de leeftijd.
 Vervoer
Het vervoer in Brazilië is redelijk geregeld. Eigen vervoer gaat in vergelijking met Nederland vaker per motorfiets maar de auto doet ook hier het leeuwendeel van de kilometers. Motorfietsen zigzaggen op de auto(snel)weg met hoge snelheid door het verkeer en zijn een gevaar voor eigen leven en dat van anderen.  Een continu gebruik van de claxon, dat dient om automobilisten opmerkzaam te maken van hun passeerbeweging, kan niet voorkomen dat veel dodelijke ongelukken gebeuren met motorbestuurders.
Het openbaar vervoer of particulier gemeenschappelijk vervoer is beschreven in een recente blog. Hier volstaat een verwijzing naar blog 33 van 18 december jl.
Belasting
Brazilië kent veel soorten belastingen en heffingen. Deze bij elkaar opgeteld zorgen ervoor dat de belastingdruk in BraziIië tot de hoogste van de wereld behoort. Het percentage van de inkomstenbelasting is lager dan in Nederland. Veel van de belastingen zijn dan ook versleuteld in de eindprijs van de goederen die je koopt. Op de fiscale nota staan ze vaak gespecificeerd.
Bij de koop van onroerend goed en de bouw van een huis worden andere heffingen zichtbaar. Dit kunnen heffingen zijn die de gemeente rekent bij het aanvragen van een bouwvergunning. Aan die vergunning zit ook de verplichting van een handtekening van een ingenieur/architect en hieraan gekoppeld zit een afdracht aan de landelijk vereniging van ingenieurs. Zo wordt een trits van zakken gevuld zonder dat de direkte bijdrage aan je huis zichtbaar is. Zo maar een voorbeeld.
De belangrijkste belasting is de inkomstenbelasting (IR). Zelf heb ik er niet niet veel ervaring mee. Â Voor 100 Reais wordt mijn aanslag verzorgt een boekhouder die precies weet welke aftrekposten er zijn.
In de winkels wordt bij het afrekenen gevraagd of je CPF-nummer op het bonnetje moet worden afgedrukt. Dit heeft zo zijn voordelen, al heb ik me niet verdiept in welke voordelen. Weet wel dat de bon naar het Ministerie van Financiën gaat. Die moet nu inmiddels vele honderden miljoenen of wellicht miljarden van die bonnetjes hebben.
Telefoon, Â internet en televisie
Telecommunicatie is volgens mij geliberaliseerd in Brazilie. Nog niet zo lang geleden was er alleen Telebras. Delen van dat Telebras zijn verkocht. Vivo (Van het Spaanse Télefonica) heeft de licentie voor telefoon en internet. In landelijke gebieden is Vivo de enige aanbieder. De kosten zijn voor Nederlandse begrippen hoog zowel voor je aansluiting als voor het gebruik. Je bent goedkoper uit als je bijvoorbeeld van de kabel-TV van Net gebruik kunt maken. Voor internet en bellen geldt dan een beperkte meerprijs.
Schotels voor TV worden op grote schaal gebruikt. Internet “door de lucht” (ik bedoel hier niet met je telefoon/SIM-kaart) kan ook, maar is duur en niet geschikt voor internet-bellen.
Standaard tv-kanalen en een beperkte set HD-kanalen zijn met een eigen antenne te ontvangen. Momenteel loopt er een enorme actie om de oude TV-zenders te vervangen door een DVB-T systeem (vergelijkbaar met Digitenne). Het oude UHF-VHF gaat uit de lucht om ruimte te maken voor 4G/LTE. De overheid subsidieert de nieuwe apparatuur die je in huis hiervoor nodig hebt: de antenne en een convertor.
Mijn mening over de Braziliaanse open air programma’s van de grote zenders mag bekend zijn. Typerend is dat de Big Brother (kent u het programma van John de Mol nog) binnenkort zijn twintigste seizoen ingaat. Voor de rest veel op oude leest geschoeide show-programma’s en glamour-programma’s en andere roddel.
Mobiel is erg hot in Brazilië. Voor € 2,50 heb je 200 – 500 Mbyte prepaid. Bellen buiten bundel is duur. Vast-mobiel is ook aardig aan de prijs. De dekking valt nog niet tegen voor zo’n enorm land. Sinds een maand hebben we hier in het binnenland van São Paulo 4G.
Er zijn minimum-specs voor doorvoer-snelheden van je vast internetverbinding (geregeld bij wet) maar de reactietijd (RTD) is onder de maat en nog maar net geschikt voor internet-bellen.
Hiermee sluit ik de blog voor deze keer af. Ik pretendeer geen volledigheid en zeker geen correctheid. Het is een weerslag van mijn persoonlijke queste om me een weg te banen door die andere Braziliaanse jungle, die van andere wetten, gewoonten en culturen. Ik hoop dat de lezers er wat aan hebben, al was het maar het besef dat de Nederlandse situatie geen vanzelfsprekendheid is. Het kan allemaal anders; het kan op zijn Braziliaans 🙂
Binnenkort weer besognes met een update over de bouwactiviteiten.
